Jak pisać refleksyjnie?

Dokumentowanie refleksji staje się istotne nie tylko wtedy, gdy chcemy samodzielnie uczyć się refleksyjnie, ale także wtedy, gdy potrzebna jest ona do opisu naszych doświadczeń, nadania im właściwego kontekstu i wymiaru. Wśród wielu metod zapisywania własnych przemyśleń różnego typu dzienniki, blogi i mikroblogi są szczególnie przydatne, w e-portfolio możesz wykorzystać do tego krótkie pliki tekstowe (etykiety, komentarze). Refleksje mogą przybierać różną formę (graficzną, dźwiękową, zdjęciową, pisaną odręcznie) lecz mają kilka istotnych cech: powtarzalność, strukturę, możliwość przeglądania wcześniejszych zapisków i możliwość prezentacji.

• Refleksja pomaga umiejscowić artefakt w kontekście i nadać mu znaczenie. Ten sam artefakt może oznaczać dla ciebie rożne doświadczenia i różne umiejętności, dzięki refleksji ukierunkowujesz go, opisujesz historię i proces.
• Refleksja pozwala ci na zastanowienie się nad tym, co i dlaczego zrobiłaś/eś oraz wyciągnąć wnioski dla siebie z tego doświadczenia.

Styl osobisty

Wymogi akademickie zwykle skutecznie oduczają używania zaimka “ja”. Skupienie się na sobie, własnych przemyśleniach, jest w pisaniu refleksyjnym absolutnie kluczowe. Użycie sformułowań “ja sądzę” “wydaje mi się”, myślę, że…” powoduje, że automatycznie zmieniamy perspektywę, bardziej utożsamiamy się z danym zagadnieniem, odnosimy go do własnych doświadczeń.

I. CO? - przedmiot refleksji

1. Wybierz zdarzenie - doświadczenie (np. udział w ćwiczeniu, spotkanie z kimś interesującym, ostatnie zajęcia lub wykład, wystąpienie, które niedawno przygotowywałaś/eś, itp), które w szczególny sposób cię dotyczy. Zastanów się, dlaczego jest ono dla ciebie ważne? Odpowiedz sobie na pytanie: Co takiego się zdarzyło, że muszę się nad tym zastanowić?

2. Przygotuj krótki opis, który pozwoli na umiejscowienie zdarzenia w kontekście. postaraj się wystrzegać interpretacji czy osobistych komentarzy a jedynie podać opis sytuacji. Ważne, aby opis sytuacji nie zdominował całego zapisku lecz był jedynie wprowadzeniem, umożliwiał zrozumienie kontekstu danego wydarzenia, był wprowadzeniem do właściwej refleksji, która pozwoli na dzielenie się znaczeniami i przemyśleniami.


II. I CO Z TEGO?

3. Zinterpretuj. Teraz zastanów się nad znaczeniem tych zdarzeń dla ciebie. Podaj różne wyjaśnienia, nie skupiaj się tylko na jednej możliwości. Co myślisz na ten temat? A jaki masz odczucia – pozytywne czy negatywne? Czy podobne zdarzenie miało miejsce wcześniej, czy są jakieś informacje czy sprawy, które mogą pokazać to zdarzenie w innym świetle? Czy jest ktoś (czyjeś poglądy, działania) kto jest w jakiś sposób istotny dla danego działania? Ważne, aby opisać dlaczego coś było ważne/ nudne/ trudne/ ciekawe DLA CIEBIE. Warto też wziąć pod uwagę czytającego – czy będzie w stanie dostrzec tok twojego rozumowania, zrozumieć, dlaczego coś było na dla ciebie ważne/ nudne/ trudne/ ciekawe. Być może będziesz chciał/a się ocenić, poddać krytyce lub wyjaśnić swoje postępowanie. Pisz o swoich odczuciach, oceniaj i analizuj.


III. A CO TERAZ?

4. Zaplanuj. Jaki to ma wpływ na twoje dalsze działania? Czy chcesz coś zmienić a jeśli tak – to co? Jakie mogą być konsekwencje takiej zmiany? Czy zdarzenie miałoby inny przebieg, jeśli działoby się w innym kontekście? Czy odbiorca jest w stanie zrozumieć twoje kolejne kroki, dostrzec twój plan?


Dobrze czy źle?

Refleksja to relacja osobista, trudno zatem precyzyjnie określić, co oznacza “właściwa” czy “niewłaściwa” wypowiedź refleksyjna.

Staraj się unikać:
• podawania jedynie informacji, wskazówek, faktów czy argumentów,
• poprzestawania jedynie na opisie zdarzenia,
• podania prostej konkluzji, sądu czy podsumowania bez podania innych racji,
• podawania łatwego rozwiązania problemu,
• poddawania łatwej ocenie osób trzecich.